İstanbul Milletvekili Mustafa Yeneroğlu, ebeveynlerinin vatandaşlıktan çıkmasıyla birlikte Türk vatandaşlığını kaybeden çocuklarla ilgili TBMM’ye sunduğu kanun teklifiyle ilgili, “2 yıl önce vermiş olduğumuz kanun teklifimizi revize ederek Meclis Başkanlığımıza yeniden sunduk. Umarım kanun teklifimizin yasalaşması ile Türk vatandaşlığına sahip olan çocukların anne-babalarının vatandaşlıklarından bağımsız bir şekilde bu haklarının devam etmesi sağlanacaktır.” ifadelerini kullandı. Yeneroğlu açıklamalarında şunları kaydetti:
“Yurtdışında yaşayan vatandaşlarımızın gittikleri ülkelerdeki haklardan yararlanabilmeleri için yaşanılan ülkenin vatandaşlığını almaları, teşvik edilmesi gereken bir tercihtir. Öte yandan yurt dışındaki gençlerimizin Türkiye ile bağlarının korunmasının en önemli unsurlarından biri, Türk vatandaşlığının muhafaza edilmesidir. Çifte vatandaşlık, kişinin her iki ülkede hukuki statüsünü teminat altına almakta ve böylelikle toplumsal katılımı teşvik etmektedir. Aynı zamanda köken ülke ile yaşanılan ülke arasında bağları güçlendirmektedir. Bu noktada Türk Vatandaşlık Kanunu’nda daha önce çifte vatandaşlık imkânı bulunmazken, 13.02.1981 tarihinde yapılan değişiklikle ‘çoklu vatandaşlık hakkı’ tanınmıştır.
Bununla birlikte, 5901 sayılı Türk Vatandaşlık Kanunu’nda yer alan ‘anne-babası birlikte vatandaşlıktan çıkan çocukların Türk vatandaşlığını re’sen kaybetmesi’ ne ilişkin madde hükmü, yurt dışında yaşayan aileler açısından sorun teşkil eden bir husustur. Şöyle ki; ‘Çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını birlikte kaybeden ana ve babanın çocukları da Türk vatandaşlığını kaybeder.’ hükmü, kanun metninde açıkça yer aldığı üzere, ebeveynlerin her ikisinin birlikte Türk vatandaşlığından çıkması halinde reşit olmayan çocuklar da anne ve babasına bağlı olarak, anne babanın irade ve taleplerinden bağımsız olarak, Türk vatandaşlığını doğrudan kaybetmektedir. Yurtdışında ikamet eden birçok anne ve baba, kural olarak çifte vatandaşlığa izin vermeyen ülkenin vatandaşlığını kazanmak için Türk vatandaşlığından çıkmaktadır. Böyle bir durumda çocukları da ebeveynin bu konudaki iradesine bakılmaksızın Türk vatandaşlığından çıkarılmaktadır.
Yurt dışında yaşayan yaklaşık 6 milyon vatandaşımızın yarıdan fazlası, çifte vatandaşlığa izin vermeyen ülkelerde yaşamaktadır. Bu açıdan bakıldığında, mevcut yasal düzenlemenin yurt dışındaki vatandaşlarımızın büyük bir bölümünü etkilediği ve bu ülkelerdeki çocuklar açısından ciddi hak kayıplarına ve mağduriyetlere yol açtığı görülmektedir. Çocukların vatandaşlıklarını ebeveyne bağlı olarak kaybettirmek, vatandaşlık hukuku açısından gereklilik değildir. Yürürlükteki uygulama ayrıca yurt dışındaki insanlarımızın anavatanla bağlarının korunmasına yönelik devletimizin anayasal yükümlülüğüyle de çelişmektedir.
Yapılan bu değerlendirmeler sonucunda, yaşanan ve yaşanabilecek mağduriyetlerin önlenmesi adına, ‘29/5/2009 tarihli ve 5901 Sayılı Türk Vatandaşlık Kanunu’nda Değişiklik Yapılması Hakkında’ kanun teklifimizi gerekçeleri ile birlikte yaklaşık 2 yıl önce vermiştik. Ancak gelinen noktada, söz konusu kanun teklifimizle ilgili mesafe katedilememiş, yeni düzenlemenin yapılabilmesi açısından ilgili mercilerde karşılık bulmamıştır. Bugün ise kanun teklifimizi revize ederek 21.11.2019 tarihinde Meclis Başkanlığımıza tekrar ilettik. Umuyoruz ki, sunmuş olduğumuz kanun teklifimizin yasalaşması ile bu sorun giderilecek, yurtdışındaki çocuklarımızın Türk vatandaşlığı korunacaktır.