AK Parti İstanbul Milletvekili ve TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Başkanı Mustafa Yeneroğlu, OECD ülkeleri arasında imzalanan ve 1 Ocak 2018’de yürürlüğe girecek olan “Otomatik Bilgi Transferi” Anlaşmasıyla ilgili bilinmeyenleri Türkiye Gazetesi’ne değerlendirdi. Otomatik Bilgi Transferi konusunda kamuoyunda çok fazla bilgi kirliliği oluştuğunu ve vatandaşlarımızın endişelendirildiğine dikkat çeken Yeneroğlu, OECD Vergi Konularında Karşılıklı İdari Yardımlaşma Sözleşmesi kapsamındaki Otomatik Bilgi Değişimi Anlaşmasının vergi kayıp ve kaçağı ile mücadele etmek maksadıyla imzalandığını vurguladı.
– Türkiye’nin de tarafı olduğu OECD ülkeleri arasında imzalanan Otomatik Bilgi Transfer Sistemi Anlaşması konusunda kafalarda hala soru işaretleri bulunmaktadır. Bu anlaşma tam olarak neyi kapsamakta, hangi bilgiler paylaşıma açılmaktadır?
Yeneroğlu: OECD tarafından geliştirilen 3 Kasım 2011 tarihinde imzalanan “Vergi Konularında Karşılıklı İdari Yardımlaşma Sözleşmesi” vergi kayıp ve kaçağı ile mücadele etmek maksadıyla ülkemiz dışında diğer birçok ülke tarafından da imzalanmıştır. Sözleşme, taraf ülkeler arasında bilgi değişimini, eş zamanlı vergi incelemelerini, yurt dışı vergi incelemelerini, tahsilatta yardımlaşmayı ve tebligat yöntemleri ile işbirliği yapılmasını öngörmektedir.
Türkiye’de sözleşmeye ilişkin “Vergi Konularında Karşılıklı İdari Yardımlaşma Sözleşmesinin Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun” 20.05.2017 tarih ve 30071 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. Bununla birlikte Türkiye, bazı çekincelerle sözleşmenin kapsayacağı vergileri gelir, kurumlar ve katma değer vergileri ile sınırlı tutmuştur.
Bu sözleşmeyle yabancı ülkelerde mukim kişilerin ve bu kişilerin kontrol ettikleri kuruluşların, Türkiye’deki finansal kuruluşlarda tuttukları finansal hesaplarına ilişkin bilgilerin karşılıklı bildirimi öngörülmektedir.
– Kişisel bilgilerin gizliliği ile ilgili anlaşmaları ve kanunları bilmek her vatandaşın anayasal hakkıdır. Sosyal yardım alsın ya da almasın kendileri ile ilgili kişisel bilgilerin, banka hesap detaylarının ve malvarlığı bilgisinin başka ülkelerle paylaşılıp paylaşılmayacağını bilmek de her vatandaşın yasal hakkıdır. OECD ülkeleri arasında imzalanan Otomatik Bilgi Transfer Sistemi Anlaşması bu mahremiyeti ortadan kaldırıyor mu?
Yeneroğlu: Uluslararası bir sözleşmeden bahsediyoruz. Değindiğiniz husus bağlamında ülkemizde ayrıca kişisel verilerin korunmasıyla ilgili özel bir kanun var. Sözleşme ile bu kanun arasındaki ilişkiyi detaylıca incelememiz gerekir. Mesela bu kanunun beşinci maddesinde ‘kişisel veriler ilgili kişinin açık rızası olmaksızın işlenemez’ hükmü vardır. Ancak burada bazı istisnalar söz konusudur. Dokuzuncu maddedeyse kişisel verilerin ilgili kişinin açık rızası olmaksızın yurt dışına aktarılamayacağı ifade edilmekte, hangi şartlarda paylaşımın mümkün olabileceği belirtilmektedir. Örneğin verilerin paylaşılacağı ülkede, bilgilerin yeterli derecede korunup korunmayacağı önemli bir kriterdir.
Ayrıca bu yasa yurt dışında bilgi aktarımı konusunda Kişisel Verileri Koruma Kuruluna kilit görev vermiştir. Kurul yapacağı çalışmalar doğrultusunda bilgilerin paylaşılabileceği ülkeleri tespit etme yetkisine sahiptir. Ancak herhalükarda şunu unutmamak gerekir: OECD Vergi Konularında Karşılıklı İdari Yardımlaşma Sözleşmesi’nin Otomatik Bilgi Değişimi başlığını düzenleyen 6. Maddesi; otomatik paylaşım yönteminin ikili anlaşmalarla belirleneceğini hükme bağlamıştır. Dolayısıyla otomatik paylaşım talebinde bulunan ülkeye ilişkin veri paylaşımında bir sakınca görülmesi halinde Türkiye’nin veri paylaşmama hakkı da bulunmaktadır.
– Banka bilgilerinin yanında tapu, hisse senedi, resmi ve özel sigortalar, araç kayıtları da bu kapsamın içinde midir?
Yeneroğlu: Otomatik bildirim mevduat kuruluşu, yatırım kurumu ve belirli sigorta şirketlerindeki finansal hesaplara yöneliktir. Gayrimenkul, tapu, hisse senedi araç kaydı gibi hususlarda bir paylaşım söz konusu değildir. Ayrıca emeklilik fonları, emeklilik ya da emekli maaşı hesapları ve emeklilik dışı tasarruf hesapları da kapsam dışındadır.
– Paylaşılacak bilgiler geçmişe yönelik olarak da bir paylaşım olacak mı? Olacaksa bu geçmişe yönelik paylaşımın sınırı nereye kadardır?
Yeneroğlu: Anlaşmanın yürürlüğe gireceği tarihten öncesine yönelik bir bildirim olmayacaktır. Bunun için hangi ülkelerle hangi kapsamda karşılıklı bildirimin yapılacağının netleşmesi gerekir. Kamuoyunda dolaştığı gibi herhangi bir ülke ile bu anlaşmadan hareketle otomatik bilgi paylaşımı söz konusu değildir. Hangi ülke ile bilgilerin paylaşılacağı hususu ilgili ülke ile karşılıklı anlaşmaya tabidir. Bu 6. Maddede açıkça belirtilmektedir. Uzman iddiası ile kamuoyunda vatandaşımızı endişelendirenlerin bazıları anlaşmayı okumamış gibi.
– Bu bilgilere ilgili ülkeler; otomatik olarak mı, Türkiye’den bilgi istemek sureti ile mi yoksa sadece mahkeme kararları veya adli takip üzerine mi ulaşabileceklerdir?
Yeneroğlu: Türkiye’deki finansal kuruluşlar Türkiye’de mukim olmayan yabancı kişi ve kurumların mali hesaplarını önce Türk Maliyesine, Türk Maliyesi de diğer ülkelerin mali otoritelerine bildirecektir. Aynı zamanda Türk vatandaşlarının yurt dışındaki finansal hesapları diğer ülkelerin finansal kuruluşları tarafından önce kendi vergi dairelerine oradan da Türk Maliyesi’ne ayrıca bildirilecektir. Bilgi paylaşımı talep üzerine veya otomatik olarak yapılabilir.
– T.C Anayasası’nın 62. maddesine göre Devlet, yurt dışındaki vatandaşlarının haklarını korumakla mükelleftir. Bu çerçevede vatandaşlara gerekli bilgilendirmelerin yapılması ve cezai takibata uğramalarının önüne geçilmesi gerekmektedir. Bu konuda hükümetimizin bir çalışması var mı? Neler yapılıyor?
Yeneroğlu: Bahse konu olan sözleşme kapsamında bilgilerin sadece vergi amaçlı kullanılabileceği yer almaktadır. Bu amaç dışında kullanılması sözleşmeye aykırıdır. Bu kapsam dışındaki kullanımlar Türkiye’nin yazılı izni alınmadan paylaşılamaz ve ispat aracı olarak kullanılamaz. Bu durumda Türkiye’ye ve yaşanılan ülkedeki ilgili makamlara bilgi verilebilir ve gerektiğinde dava açılabilir.
– 1 Ocak 2018 tarihinde yürürlüğe giderecek olan OECD ülkeleri arasında imzalanan Otomatik Bilgi Transfer Sistemi Anlaşması ne tür kolaylıklar getirecek? Vatandaşımızın aleyhine olabilecek mahrem bilgiler nasıl saklanacak? Bu konudaki vatandaşımızın tedirginliği nasıl giderilecek?
Yeneroğlu: Öncelikle bilgi paylaşımının hangi ülkelerle nasıl olacağını henüz netleşmemiştir. Sözleşmede yukarıda değinilen temel hususlara yer verilmektedir. Bunun ötesinde şu aşamada bir şey söylemek mümkün değildir.